29 września w lesie tuż przy granicy Brzozowa i Starej Wsi odbyła się prezentacja oznakowania starego cmentarza żydowskiego w Brzozowie. Uroczystości przy cmentarzu prowadzone były przez zastępcę Nadleśniczego, Tomasza Masłowskiego oraz Małgorzatę Kaczorowską z Nadleśnictwa Brzozów. Podczas uroczystości wypowiedzieli się organizatorzy wydarzenia, w osobie Pani Anny Fortuny-Marek, kierownik Narodowego Instytutu Dziedzictwa Oddział Terenowy w Rzeszowie oraz Pana Zygmunta Stępińskiego -dyrektora Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Przywołali historię Żydów brzozowskich oraz mówili jak ważna jest pamięć o tym co było.
Brzozowscy Żydzi chowali swych zmarłych na dwóch cmentarzach. Stary cmentarz położony był na granicy lasu, kilka kilometrów od miasteczka. Nie jest znana data jego powstania. Nie był używany od dziesięcioleci i tylko nieliczni przychodzili tam w poszukiwaniu grobów. Cmentarz znajduje się na terenie Nadleśnictwa Brzozów nieopodal pomnika i zbiorowej mogiły zamordowanych Żydów Brzozowa przy ul. Zdrojowej. Zachowały się wystające z ziemi szczątki macew. Jedna, wykopana z ziemi znajduje się w dobrym stanie, być może pod ziemią zachowanych jest więcej elementów.
Wydarzenie mogło się odbyć dzięki szerokiej i bardzo owocnej współpracy wielu instytucji. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN to koordynatorzy projektu oznakowania cmentarzy na szczeblu krajowym. Na szczeblu lokalnym kwestiami organizacyjnymi zajęły się: Nadleśnictwo Brzozów Lasy Państwowe, Muzeum Regionalne im. Adama Fastnachta w Brzozowie, Brzozowski Domu Kultury oraz Towarzystwo Przyjaciół Brzozowa-Zdroju jako koordynator lokalny. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu w projekt ludzi, stowarzyszeń i instytucji udało się przywrócić pamięć o miejscu, które przez wiele lat było zapomniane.
Bardzo nas cieszy, że w uroczystości, a także w warsztatach poprzedzających projekt brali udział uczniowie Szkoła Podstawowa Nr 1 w Brzozowie. Dziękujemy!
Niezwykle istotne jest bowiem aby następne pokolenia pamiętały o historii miejsca, w którym żyją, wychowują się. To buduje naszą tożsamość, wyzwala chęci na takie kreowanie przyszłości, w której jest miejsce na dyskusję i dialog. Pamięć o tym co było jest bardzo ulotna, dlatego tak ważne jest, aby ją podtrzymywać i przekazywać młodym w ciekawej formie.
Warto nadmienić, iż po oficjalnych uroczystościach uczestnicy wydarzenia udali się do Muzeum Regionalnego im. Adama Fastnachta w Brzozowie. Tam nastąpiło powitanie gości przez dyrektor muzeum Agnieszkę Adamską oraz członkinię Towarzystwa Przyjaciół Brzozowa – Zdroju Magdalenę Koronę. Następnie na ręce dyrektor muzeum została przekazana makieta przedstawiająca nowoczesne ujęcie domu zdrojowego, autorstwa najmłodszej członkini Towarzystwa-Anny Wilk. Przekazania dokonała jej mama-Agnieszka.
W Muzeum Regionalnym zaproszeni goście mieli możliwość obejrzenia przenośnej wystawy Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz wystawy stałej muzeum brzozowskiego pn. „Z dziejów i kultury regionu brzozowskiego” , a w niej między innymi ekspozycji, zatytułowanej „Judaika brzozowskie”, poświęconej brzozowskim Żydom.
Inicjatorem programu jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wydarzenie odbyło się w ramach realizowanego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa programu „Oznakowanie cmentarzy żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej” finansowanego ze środków Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Prezentacja oznakowań cmentarzy jest wynikiem współpracy Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN oraz Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Ceremonie oraz program towarzyszący realizowane są w ramach programu „Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe” i jest możliwa dzięki grantowi udzielonemu Muzeum POLIN przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszu EOG oraz przez budżet krajowy. Celem projektu jest ochrona i popularyzacja dziedzictwa polskich Żydów poprzez programy edukacyjne i kulturalne.
Fot. Paweł Stańko
