Biskup przemyski oraz działacz charytatywny i społeczny. Inicjator powstania Zakładu Zdrojowego dla Duchowieństwa Diecezjalnego pod wezwaniem św. Stanisława Kostki w Brzozowie.
Przyszedł na świat 12 października 1862 roku w Kańczudze. Naukę pobierał w rzeszowskim gimnazjum. Jednakże z powodu zmiany miejsca pracy ojca – oficjalisty dworskiego, przeniósł się do Przemyśla, gdzie kontynuował edukację.
W 1881 roku zdał z wyróżnieniem egzamin dojrzałości. Następnie zdecydował się na studia teologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. 15 lipca 1885 roku otrzymał święcenia kapłańskie i w tym samym roku został skierowany na pierwszą parafię w Bolechowicach, gdzie pracował jako wikariusz. Szybko dostrzeżono jednak jego potencjał i zaczęto powierzać mu odpowiedzialne funkcje. Pełnił kolejno takie stanowiska jak notariusz konsystorza biskupiego, sekretarz kurii czy kanclerz kurii biskupiej (od 1892 roku).
Końcem 1900 roku, pomimo młodego wieku został mianowany przez papieża Leona XIII tytularnym biskupem irenopolitańskim i sufraganem krakowskim. Wkrótce został też wikariuszem generalnym biskupa Jana Puzyny.
W 1911 roku, po śmierci wspomnianego hierarchy, do czasu objęcia rządów przez księcia biskupa Adama Sapiehę, biskup Nowak kierował diecezją krakowską jako wikariusz kapitulny. W 1912 roku wyznaczony na wikariusza generalnego i przewodniczącego sadu biskupiego do spraw małżeńskich.
Po śmierci biskupa Józefa Sebastiana Pelczara w 1924 roku, mianowany biskupem przemyskim. W trakcie swoich rządów dbał o rozwój kultu NMP a także dążył do ożywienia funkcjonowania bractw religijnych oraz organizacji społecznych (np. Akcji Katolickiej). Dbał również o działalność duszpasterską wśród ludności polskiej zmuszonej do emigracji zarobkowej.
W latach Wielkiego Kryzysu Gospodarczego (lata 1929-1933) skupił się na organizowaniu pomocy materialnej dla najuboższych. Wspierał też instytucje dobroczynne na terenie swojej diecezji, jak i również poza jej granicami.
Warto też wspomnieć, iż biskup Nowak był inicjatorem przedsięwzięć o charakterze gospodarczym. Dla przykładu rozparcelował wśród chłopów część ziemi należącej do uposażenia biskupstwa przemyskiego. Ponadto w latach 1926-1928, dzięki jego staraniom w lesie pod Brzozowem należącym wówczas do dóbr biskupich, wybudowano Zakład Zdrojowy dla Duchowieństwa, który z czasem rozwinął też swą ofertę na ludność świecką. Jeden z głównych budynków wspomnianego kompleksu, a mianowicie dwudziestopokojową drewnianą willę, nazywano potocznie na cześć biskupa przemyskiego „Anatolówką”.
Biskup Nowak w latach funkcjonowania monarchii austro-węgierskiej został odznaczony orderem cesarza Franciszka Józefa. Ponadto już w niepodległej Polsce (w 1932 roku), uhonorowano go Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta z Gwiazdą.
Anatol Nowak pod koniec życia był osobą bardzo schorowaną oraz cierpiącą na otyłość. Zmarł w Przemyślu 5 kwietnia 1933 roku z powodu rozległego zwału serca. Został pochowany w miejscowej katedrze.
Źródła:
T. Śliwa, Bp. Anatol Nowak [w:] Chwalcie z nami Panią Świata. Z dziejów Kościoła na ziemi brzozowskiej, pod red. L. Grzebienia, Kraków 1985, s. 281-284.
T. Pudłocki, Anatol Nowak, http://www.pbp.webd.pl/tkop/nowaka.htm (dostęp: 15.11.2021).